AUTEUR: Mano Bouzamour

TITEL: De Belofte Van Pisa

UITGEVER: Prometheus

UITGAVE: 2013

SAMENVATTING

In de Proloog wordt verteld dat Samir Zalar wordt aangenomen op het Hervormd Lyceum in Amsterdam -Zuid. Zijn broer, die twaalf jaar ouder is,  is met hem meegegaan. Met zijn drieën (de Marokkaanse vriend Soesi gaat ook mee) gaan ze dit vieren in ijssalon Pisa. Daar dwingt broer de belofte af dat Sam het vwo-diploma zal halen. Van Soesi krijgt Sam een seizoenkaart voor Ajax maar ook twee kaarten  voor een pianoconcert Canto Ostinato. Sam kan later zelf ook lekker piano spelen: hij heeft een schoolcompetitie (het Gouden Roos festival) gewonnen. De piano die ze thuis hebben staan,  is gewoon gestolen door zijn broer en Soesi. Wanneer ze vertrekken uit de ijssalon wordt zowel Soesi als zijn broer opgepakt. Later wordt duidelijk dat ze een geldtranspoort hebben overvallen, veel geld hebben buitgemaakt (€125.000) en dat geld in een terrarium hebben  verstopt. Ze dachten dat Samir toen sliep.

In het verhaalheden speelt de geschiedenis zich zeven jaar later af (mei 2013). Sam zit in de laatste klas van het vwo (hij heeft vwo-2 gedoubleerd, zonder dat zijn ouders het weten), en moet binnenkort eindexamen doen. Zijn broer heeft zes jaar gevangenisstraf gehad en ook Soefi die zijn broer erbij gelapt heeft tijdens de behandeling in de rechtszaal, is fors gestraft. Sam heeft het daarna helemaal alleen moeten opknappen. Hij heeft een pianotalentenjacht (het Gouden Roos festival) gewonnen, hoewel hij naar eigen zeggen niet goed speelde. De school is echter trots op hem. Hij is zelf minder trots op zijn afkomst: zijn ouders kunnen niet lezen en ze hebben ook geen enkele interesse in zijn school. Ze weten niet eens dat hij in vwo-5 is blijven zitten. Zijn vader heeft het 40 jaar lang uitgehouden als schoonmaker. Zijn twee zussen (beeldschone meiden) werken als caissière bij AH.

Verleden (2006): Sam schrijft zijn eigen absentiebriefje om de proforma-rechtszaak van zijn broer bij te kunnen wonen. Soesi verraadt zijn broer, maar ze worden beiden flink gestraft. In hoofdstuk 3 wordt verteld hoe zijn broer en Soesi de geldtransportwagen hebben overvallen.

In het brugklasjaar maakt Samir ook kennis met de mooie Evelien. Hij durft haar eerst niet te benaderen, maar later wel. Ze komt uit een rijk milieu (ze hebben een eigen kok) maar de ouders van haar zijn wel vriendelijk tegen hem (hij mag mee komen eten). Hij durft steeds meer met haar: ze gaan zelfs samen in het bubbelbad. Maar zijn eigen ouders zien een bezoek van Evelien aan hun huis niet zitten. Samir zal met een Marokkaans meisje moeten trouwen.

Dat is de reden dat Evelien het aan het einde van de tweede klas uitmaakt, waardoor Sam blijft zitten. Hij heeft een moeizame vakantie en fantaseert alsof hij met Anne Frank zit ondergedoken. Hij heeft een fascinerende belangstelling voor de oorlog. Hij maakt een einde aan het dagboek met de titel “Bevrijdingsdag”. Hij begint door het motief van verraad een enorme hekel te krijgen aan Soesi en hij neemt zich voor  die ook een loer te draaien en wraak te nemen. Hij gaat daarom eerst op fitness en daarna leert hij kickboksen.

De tweede tot en met de vijfde klas gaan zachtjes voorbij. Hij sluit in de vijfde vriendschap met Ysbrand Paars. Hij mag ook een keer met diens ouders mee-eten in een duur restaurant en hij ontmoet de bijzondere moeder van Ysbrand, Iris. De vriendschap tussen Ys en Samir wordt ook al vreemd gevonden: door de andere Marokkanen van de sportschool, door de politie. Ysbrand nodigt hen uit voor een feestje bij Kyra, die eerst ook bevriend was met Evelien. Ook zij is beeldschoen. Op het feestje ziet Sam dat ze een dure piano hebben. Kyra probeert wat met Samir uit. Ys en Sam gaan over naar de zesde klas en er is ook goed nieuws, want de broer van Samir komt een week later vrij. Hij is erg blij dat zijn broer uit de gevangenis is. Ook Evelien zoekt weer contact met hem. Hij mag met de familie van Ys mee op vakantie naar Bali. Ys’ moeder blijft heel  amicaal met hem doen. Het lijkt erop alsof ze een beetje verliefd is op hem.

Verhaalheden: het is de laatste schooldag voor het examen: Samir besluit die dag niet op school vol te maken: hij maakt een driedubbele afspraak met Evelien (nu studente rechten), Kyra en Ys. Hij vrijt eerst met Evelien, heeft daarna seks op de mooie piano bij Kyra en gaat daarna varen met Ys. Ze gaan langs zijn broer die een sekswinkel runt op de Wallen. Ze hebben een plan om bij het examen de zwakke vakken (geschiedenis en wiskunde) voor elkaar te maken. Het gaat moeizaam om het voor elkaar te krijgen en bijna gaat het mis, maar het lukt hun uiteindelijk wel. Ys gaat een examenfeest organiseren. Evelien kan niet vanwege een tentamen en daarom is ook Kyra uitgenodigd. Maar ineens keert Evelien terug  naar het feest en is er voor Samir een groot probleem. Kyra betrapt hen later als ze aan het vrijen zijn en doet daarom maar vrolijk mee.

Bij de diploma-uitreiking maakt Samir het bont: vlak voordat de rector zijn diploma wil overhandigen, gaat hij weg. Hij heeft bericht van een vriend dat Soesi gepakt kan worden.

Die takelt hij flink toe, maar de volgende dag is hij al de pineut. De politie haalt hem op. Er zijn opnamen van de mishandeling gemaakt en Samir geeft meteen toe. Hij krijgt van de rechter een werkstraf van 200 uur en een boete van  €1000. Hij moet bejaarden helpen, maar komt er soepel af, als hij aan de beheerder van het tehuis belooft belooft een uurtje per week te komen pianospelen. Zijn broer is “not amused”. Als het erop aankomt kiest Ys voor zijn broer. Ze gaan samen een seksshop runnen.

Samir krijgt uit handen van de afdelingsleider zijn diploma en moet daarna optreden voor  Beatrix in het Concertgebouw. Hoewel hij bij de opkomst zijn enkel verstuikt, speelt hij prachtig piano. Hij krijgt een uitnodiging om eventueel naar het Conservatorium te gaan. Met Kyra breekt hij en dat doet hij ook met zijn vriendje Ys en zijn broer. Hij houdt contact met Evelien en Iris.  In de laatste scène scheren ze beiden zijn hoofd kaal. Ze gaan daarna met zijn allen een ijsje eten: deze keer niet bij Pisa, maar bij Venetië.

TITELVERKLARING

De titel komt letterlijk in de tekst voor. In de proloog dwingt de broer van Samir af dat die zijn vwo-opleiding zal voltooien, wat de broer zelf niet heeft gedaan.

‘Beloof je me dat je verder zult gaan waar ik ben blijven haken? Dat je over een paar jaar het Hervormd Lyceum Zuid uit loopt en dat fucking vwo-diploma in je handen hebt?

Die belofte wordt afgedwongen terwijl ze in de ijssalon Pisa zitten en wordt daarom “de belofte van Pisa” genoemd. Uiteindelijk maakt Sam de belofte waar. Met één jaar vertraging haalt hij zijn vwo-diploma. De titel komt enkele keren terug in de roman o.a. wanneer zijn broer even vrij is uit de gevangenis en hem op school opzoekt. Aan het einde gaan ze geen ijs eten bij Pisa maar bij Venetië.

MOTTO

‘Ik zal hoop ik aan jou alles kunnen toevertrouwen, zoals ik het nog aan niemand gekund heb.’   (Anne Frank)

Het motto is niet voor niets gekozen uit het Dagboek van Anne Frank. Samir is een bewonderaar van Anne. Hij fantaseert zelfs over een hoofdstuk “Bevrijding” te koppelen aan het dagboek van Anne.

THEMA

Cultuurverschillen
Samirs ouders zijn in 1974 naar Nederland gekomen, maar zijn niet geïntegreerd. Zij voldoen aan het beeld dat stereotiep voor immigranten uit Marokko leeft. Zijn broer en Sam zijn echter uitstekende leerlingen op het vwo. Helaas gaat zijn broer meer de kant op van de criminaliteit. Wat bijzonder is in het stereotypebeeld is dat Samir erg goed piano kan spelen en zelfs voor de ex-Koningin mag optreden. Hij is dus uit zijn milieu omhoog gekomen: voor een dubbeltje geboren en toch een kwartje geworden.

Discriminatie en racisme
Zowel de ouders van Evelien als die van Ysbrand discrimineren niet echt. Ze handelen wel min of meer politiek correct. Ys’ moeder is zelf een beetje verliefd op Samir. De politie reageert anders. Die houdt de beide Marokkanen vanaf het begin in de gaten.

PERSPECTIEF

De roman wordt opgebouwd uit een proloog, gevolgd door 9 hoofdstukken. In de proloog wordt gesproken over het jaar waarin Sam wordt aangenomen op het Hervormd Lyceum en wordt de belofte van de titel afgesproken. In de 9 hoofdstukken daarna lopen de chronologische gebeurtenissen door elkaar heen.

Het verhaal heden is 2013: Beatrix is geen Koningin meer en het gaat over het eindexamen dat in juni wordt afgerond. Sam slaagt. Maar de gebeurtenissen gaan ook steeds terug naar zeven jaar ervoor, toen zijn broer met Soesi werd opgepakt voor de overval op een geldtransport. Het verhaal  wordt dus niet-chronologisch gepresenteerd.

Het perspectief berust bij de negentienjarige Samir Zalar, die in de ik-vorm vertelt in de o.v.t. In de proloog is die Samir nog maar twaalf jaar en we zien zijn  ontwikkeling van 12-19 jaar.

MOTIEVEN

Vriendschap
Er zijn diverse vormen van vriendschap. Sam heeft een band met zijn twaalf jaar oudere broer en diens vriend Soesi. Hij moet hen o.a helpen de buit van de overval weg te sluizen. Hij brengt die naar een advocaat die wel wat trekjes heeft van advocaat Bram M. De andere vriendschap heeft Samir met Ys. Ze helpen elkaar bij het eindexamen door elkaars favoriete vak voor de ander te maken. Aan het einde kiest Ys eigenlijk voor de vriendschap met Sams broer. Sam heeft ook een bijzondere vorm van vriendschap met de moeder van Ys.

Seksualiteit
In deze coming of age heeft Samir vriendschappen gesloten met twee meisjes: Evelien en Kyra. De meisjes zijn heel verschillend en met beide meisjes heeft hij seks: met Kyra is die wat explosiever. De scenes worden knap plastisch beschreven. Op het examenfeestje van Ys komt het tot een climax. Sam kan niet kiezen en hij vrijt tegelijkertijd met allebei en daarna gaan Kyra en Evelien ook nog samen aan de rol. Aan het einde van de roman kiest Samir ervoor met Evelien door te gaan. Sams broer gaat met Ys een seksshop runnen.

Relatie tussen broers
De relatie tussen de twee broers is eerst erg goed. Zijn oudere broer is de coach van Samir, al geeft hij niet het goede voorbeeld met betrekking tot de roofoverval op het geldtransport, net als met de pianodiefstal. Er komt later een verwijdering omdat zijn broer de vriendschap met Ys overneemt van Samir. Hij wil ook niet dat Sam Soesi in elkaar sloeg. Ze zijn daarna eigenlijk gebrouilleerd.

Coming of age
Sam ontwikkelt zich van puber tot bijna volwassene in deze roman. In die periode zijn het schoolleven, vriendschappen en het begin met seksuele ervaringen een bijna vast onderdeel. Daarbij komt in het geval van Sam ook nog zijn afkomst. Hij werkt zich boven het milieu uit waaruit hij afkomstig is. Zijn vader en moeder zijn analfabeet en hij haalt zijn vwo-diploma. Hij heeft verkering met de student rechten Eveline.

Misdaad
De broer van Samir en Soesi plegen een overval op een geldtransport. Ze worden echter opgepakt en in de rechtszaal verraadt Soesi de broer van Sam. Daarna wil Samir altijd nog wraak nemen op de verrader. Hij slaat hem een keer in elkaar. Hij wordt er ook voor opgepakt en krijgt een taakstraf van 200 uur vrijwilligerswerk in een bejaardentehuis.

PERSONAGES

Samir Zalar

We beleven de geschiedenis van Samir van zijn 12e tot zijn 19e jaar. Hij komt uit een achtergebleven Marokkaans milieu waarbij zijn ouders analfabeet zijn gebleven. Zijn broer en hij hebben zich ontwikkeld (vwo-opleiding, piano spelen). Sam is aan één oor doof, maar ook hij kan fantastisch piano spelen. Hij wint een scholenwedstrijd en mag in het Concertgebouw optreden o.a. voor Beatrix. Hij redt het wel, maar de prijs is relatief hoog: hij moet Kyra, Ys en zijn broer opzeggen.

Samars broer

De broer van Sam is een crimineel. Hij steelt piano’s en doet een overval op ene geldtransport. Hij laat Sam beloven het vwo af te maken, maar zelf verdwijnt hij achter slot en grendel. Als hij uit de gevangenis komt, verdwijnt hij weer snel in de illegale handel op de Wallen. Hij is niet blij met het aftuigen van Soesi en neemt afstand van zijn broertje. Ysbrand lijkt op zijn hand te zijn.

Soesi

Marokkaanse vriend van Sams broer. Ze beramen samen een overval. Soesi verraadt in de rechtszaal zijn vriend, waardoor die ook in de gevangenis verdwijnt. Hij wordt door Sam afgetuigd, maar daar er beelden van zijn, wordt Sam meteen opgepakt.

Evelien

Evelien is een heel erg aardig meisje. Ze kijkt niet neer op Samir en heeft een aanstekelijk gevoel voor humor. Ze hebben eerst verkering totdat ze merkt dat ze niet bij hem thuis mag komen. Dan maakt ze het uit. Later komen ze weer bij elkaar. Evelien ziet er geen probleem in om ook met Kyra te vrijen. Uiteindelijk kist Sam toch voor de vriendschap met Evelien.

Kyra

Kyra is eerst vriendin geweest met Evelien. Maar ze worden later elkaars concurrenten in de liefde. Ze heeft seks met Sam, (op de piano bij haar thuis op de laatste schooldag, en tijdens het examenfeestje van Ys.) maar uiteindelijk blijkt wel dat Sam Evelien vriendelijker vindt en wordt ze aan de kant geschoven. Hij wist haar telefoonnummer uit zijn mobiel.

KEUZEOPDRACHT